Là chứng tự nhiên ngã lăn ra bất tỉnh, sắc mặt trắng nhạt, chân tay lạnh nhưng một thời gian sau sẽ tỉnh lại dần. Sau khi tỉnh, không để lại di chứng nào như mắt lệch miệng méo, liệt nửa người.
Sách Nội Kinh Tố Vấn đã dành hẳn một thiên để bàn về chứng này.
Sau này, dựa trên kinh nghiệm lâm sàng, các thầy thuốc lại chia làm nhiều loại khác như: Khí quyết, Huyết quyết, Đờm quyết, Thử quyết, Thực quyết và Uế ác quyết.
Trên lâm sàng, thường gặp 3 loại chính là Khí quyết, Đờm quyết và Thực Quyết.
+ Khí Quyết: Thường do giận dữ làm cho khí nghịch lên, che lấp thanh khiếu gây nên hôn mê, bất tỉnh. Thiên ‘Quyết Chứng’ (Tố Vấn) viết: «Giận thì khí nghịch lên… đột nhiên ngã lăn ra bất tỉnh…». Cũng có thể do khí bị hư gây nên quyết. Sách ‘Chứng Trị Chuẩn Thằng’ viết: «Có người nguyên khí vốn suy yếu, hoặc quá lao lực hoặc do ham muốn làm tổn thương khí mà đột nhiên bị chứng quyết».
+ Đờm Quyết: Người béo mập đa số có thấp, thấp tụ lại sinh ra đờm, đờm nhiều thì khí bị ngăn trở, khí bị ngăn trở thì nhiều đờm. Đờm ủng tắc ở bên trên sẽ che lấp dương khí, khí thanh dương bị ngăn trở không đưa lên được, gây nên chứng quyết.
+ Thực Quyết: Ăn uống không điều độ, no đói thất thường khiến cho khí của thức ăn bị đình trệ lại, không thông, khí nghịch lên gây ra chứng quyết. Trường hợp ăn no mà tức giận, khí của thức ăn và khí tức giận hợp lại với nhau rất dễ gây nên chứng quyết.
+ Khí Quyết: Vì khí bị uất.
Pháp trị: Nên dùng phép thuận khí, khai uất.
Phương thuốc: Dùng bài Ngũ Ma Ẩm hoặc Mộc Hương Điều Khí Tán.
Khí bị hư nên dùng phép bổ dưỡng khí huyết.
Phương thuốc: Dùng bài Bát Trân Thang.
| bat trân thang | Đẳng sâm | 16 | Bạch truật | 12 | Bạch linh | 12 | |
| Cam thảo | 6 | Qui đầu | 12 | Thục địa | 20 | Bạch thược | 12 |
| Xuyên khung | 8 | ||||||
+ Đàm Quyết: Dùng phương pháp khoát đờm, thuận khí.
Phương thuốc: Dùng bài Đạo Đờm Thang.
| Bán hạ | 8-12 | Cam thảo | 8 | Trần bì | 8 | ||
| Phục linh | 1 | ||||||
+ Thực Quyết:
Pháp trị: Hoà trung, tiêu thực.
Phương thuốc: Dùng bài Bảo Hoà Hoàn
Nếu bụng đầy trướng, đại tiện không thông, mạch Hoạt, Thực, rêu lưỡi bẩn,
Phương thuốc: Dùng bài Tiểu Thừa Khí Thang.
| Tiêu thừa khí thang | Đại hoàng | 8-16 | Hậu phác | 8-12 | Chỉ thực | 8-12 |
**************************************
