Trạng thái bệnh do tuyến nước mắt bị viêm nhiễm hoặc bị ngăn trở gây nên, gây nên chảy nước mắt thường xuyên.
Thuộc loại Lệ Đạo Tắc, Lệ Đạo Viêm, Tý Lậu Chứng, Lưu Lệ Chứng.
+ Theo YHHĐ:
. Do tuyến nước mắt (lệ đạo) bị viêm, tắc, hẹp.
. Do đau mắt hột biến chứng.
. Do bệnh ở xoang mũi gây nên.
+ Theo YHCT:
. Do Phong. Sách ‘Chư Bệnh Nguyên Hậu Luận’ ghi: “Do phong tà làm tổn thương Can, Can khí bất túc thì nước mắt chảy ra”.
. Do Can Thận âm hư, tinh huyết suy hao gây nên.
Đa số do Can Thận đều suy, tinh huyết suy hao Can không ước thúc được dịch và phong tà bên ngoài khiến cho nước mắt chảy ra.
Theo YHHĐ, trên lâm sàng có thể gặp hai loại:
1- Cấp Tính: Vùng túi lệ (cạnh góc trong mắt) sưng phù, đỏ, đau, sau 5 – 6 ngày thì vỡ mủ. Có thể sưng lại hoặc thành lỗ dò hoặc áp xe.
2- Mạn tính: Chảy nước mắt thường xuyên, túi lệ có thể phồng nhẹ thành một nang u nhỏ, ấn vào túi lệ có chất nhờn hoặc mủ thoát ra ngoài lỗ lệ, nếu để lâu ngày sẽ gây nên toét mắt hoặc viêm màng tiếp hợp (viêm kết mạc).
Theo YHCT:
Do Can Thận Đều Hư: Mắt không đỏ, không sưng, nước mắt chảy ra nhiều, mắt mờ hoặc ngứa, gặp gió thì chảy nhiều hơn, kèm đầu đau, tai ù, lưng đau, chân mỏi, mạch Tế Nhược.
Pháp trị: Bổ ích Can Thận.
Bài thuốc: Dùng bài Cúc tinh hoàn Gia Giảm.
| Cúc hoa | Ba kích | Nhục thung dung | |||||
| Kỉ tử | Ngũ vị | ||||||
Lượng bằng nhau. Tán bột, trộn với mật làm thành viên, to bằng hạt Ngô đồng lớn. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 30 viên.
Tác dụng: Trị túi lệ viêm tắc, chảy nước mắt sống.
Ba kích, Câu kỷ, Nhục thung dung bổ Can Thận, chỉ lãnh lệ
Ngũ vị tử vị chua để thu liễm, chỉ lệ
Cúc hoa dưỡng Can, làm sáng mắt, sơ phong, chỉ lệ
Nếu do hàn nhiều: Thêm Xuyên khung để ôn Can, chỉ lệ.
Mắt ngứa: thêm Thích tật lê, Phòng phong để sơ phong, chỉ dưỡng, hỗ trợ tác dụng chỉ lệ.
Phần Biểu hư yếu: Thêm Hoàng kỳ, Bạch truật, Phòng phong để ích khí, cố biểu.
Phương thuốc: Tư âm chỉ lệ thang.
| Thục địa | 15 | Hoài sơn | 12 | Kỉ tử | 12 | ||
| Nữ trinh tử | 12 | Địa cốt bì | 9 | Ich trí nhân | 9 | Cúc hoa | 9 |
| Tang diệp | 9 | Hoàng cầm | 6 | Ngũ vị | 3 | ||
Sắc uống.
Tác dụng: Tư âm, ích thận, nạp khí, dưỡng can. Trị chảy nước mắt khi ra gió
**************************************
