TÓC RỤNG (Baldness)

Giới thiệu chung về bệnh

Rụng tóc là tình trạng tóc rụng nhiều và để lộ rõ những vùng da đầu nhất định. Trung bình mỗi ngày một người bị rụng 30 – 60 sợi tóc và cũng có ngần ấy sợi tóc mới mọc. Trước đây, rụng tóc được xác định khi số lượng tóc rụng mỗi ngày vượt quá 100 sợi và khả năng mọc lại tóc rất thấp. Do tuổi tác, thay đổi nội tiết tố, tiền sử gia đình có người bị hói, các vết bỏng, chấn thương, nấm da đầu kiểu hình chiếc nhẫn mà không được điều trị, dư thừa vitamin A, giảm cân nhanh …mà dẫn đến rụng tóc. Điều trị rụng tóc thường căn cứ vào mức độ tình trạng bệnh tuổi tác mà thay đổi lối sống thói quen sinh hoạt thường kết hợp điều trị cả đông và tây y .

Định nghĩa:

Rụng lông, tóc là tình trạng không có lông, không có tóc. Có thể rụng hoàn toàn hay một phần. Nếu rụng một phần có thể lan tỏa hay khu trú. Rụng tóc có thể do có tóc nhưng rụng đi hoặc bẩm sinh không có tóc. Sợi tóc có thể rụng mất hoặc còn ngắn vài mm, đoạn ngắn có thể bình thường hoặc thay đổi về bề dày, màu sắc.Da đầu:có thể bình thường hoặc có vảy, sạch, có những nang sừng, sẹo hay không sẹo.

Sinh lý sợi tóc

Sự phát triển của tóc trên da đầu xảy ra theo một chu kỳ hoạt động không liên tục. Pha đầu tiên là pha phát triển (pha mọc tóc, pha hoạt động active phase) gọi là anagen có hoạt động gián phân mạnh. Tiếp theo một pha gọi là catagen trong đó sự gián phân đột ngột ngừng lại. Rồi tiếp đến là pha nghỉ (pha ngừng lại) gọi là telogen. Pha telogen ở lông mày, lông mi, lông nách, lông mu kéo dài hơn ở da đầu và vùng râu cằm. Thời gian của các pha này dường như phụ thuộc vào các yếu tố tại chỗ và yếu tố di truyền. Bình thường tóc anagen chiếm 80 – 90%, catagen 5% và tóc telogen 10 – 15%. Hàng ngày có 30 – 60 sợi tóc rụng, số tóc này là tóc được thay thế hàng ngày. Có thể chia làm 3 giai đoạn :giai đoạn tăng trưởng của tóc da đầu, được gọi là anagen, thường kéo dài từ hai đến ba năm. Trong thời gian này, mái tóc phát triển chỉ ít hơn 1 cm một tháng. Giai đoạn nghỉ ngơi được gọi là telogen. Giai đoạn này thường kéo dài 3 – 4 tháng. Vào cuối giai đoạn nghỉ ngơi, những sợi tóc rơi ra ngoài và một cái mới bắt đầu phát triển tại chỗ của nó. Khi tóc rụng, giai đoạn tăng trưởng bắt đầu trở lại.

Nguyên nhân

Rụng tóc có thể bị gây ra bởi các nguyên nhân chủ yếu sau:

Nghèo dinh dưỡng. thiếu protein và sắt trong chế độ ăn uống hoặc nuôi dưỡng nghèo theo những cách khác có thể làm rụng tóc. Chế độ ăn, chế độ ăn tai nạn và bệnh tật nào đó, chẳng hạn như rối loạn ăn uống, dinh dưỡng kém có thể gây ra.

Thuốc: Một số loại thuốc dùng để điều trị bệnh gút, viêm khớp, trầm cảm, bệnh tim và huyết áp cao có thể gây rụng tóc ở một số người. Thuốc tránh thai cũng có thể dẫn đến rụng tóc cho một số phụ nữ.

Bệnh: Tiểu đường và bệnh lupus có thể gây rụng tóc.

Do thay đổi nội tiết tố hay kích thích gây thiệt hại, một số nang lông có một giai đoạn tăng trưởng ngắn hơn và sản xuất mỏng hơn, trục tóc ngắn hơn. Mái tóc sẽ đi qua một chu kỳ tăng trưởng và phần còn lại,các khóa của mỗi chu kỳ thay đổi theo từng cá nhân.

Nguyên nhân của loại hình cụ thể của rụng tóc

+ Rụng tóc androgenetic. Trong hói đầu kiểu phụ nữ và nam giới, rút ngắn thời gian tăng trưởng, và các sợi lông không được dày hoặc chắc chắn. Với mỗi chu kỳ tăng trưởng, những sợi tóc trở thành bắt nguồn từ bề ngoài nhiều hơn và dễ dàng rơi ra. Có khả năng di truyền đóng một vai trò quan trọng. Một lịch sử của androgenetic rụng tóc ở hai bên gia đình làm tăng nguy cơ bị hói. Di truyền cũng ảnh hưởng đến độ tuổi mà bắt đầu mất tóc và tốc độ phát triển, mô hình và mức độ của chứng hói đầu.

+ Cicatricial (sẹo) rụng tóc. Đây là loại rụng tóc thường xuyên xảy ra thiệt hại viêm nhiễm và những vết sẹo khi các nang tóc. Điều này ngăn ngừa tóc mới phát triển. Tình trạng này có thể được nhìn thấy trong một vài điều kiện da, bao gồm lupus ban đỏ hoặc planus địa y. Nó không biết những gì gây ra hoặc gây ra viêm nhiễm này.

+ Alopecia areata. Điều này được phân loại như là một bệnh tự miễn dịch, nhưng nguyên nhân không rõ. Những người phát triển areata rụng tóc thường có sức khỏe tốt. Một vài người có thể có rối loạn tự miễn khác như bệnh tuyến giáp. Một số nhà khoa học tin rằng một số người có gen di truyền dễ mắc để phát triển areata rụng tóc và có một kích hoạt, chẳng hạn như một virus hay cái gì khác trong môi trường, đặt ra các điều kiện. Một sử gia đình areata rụng tóc làm cho nhiều khả năng để phát triển nó. Với areata rụng tóc, tóc thường mọc trở lại, nhưng có thể bị mất và tóc mọc lại một số lần.

+ Telogen effluvium. Đây là loại rụng tóc thường là do một sự thay đổi trong chu kỳ tóc bình thường. Nó có thể xảy ra khi một số loại sốc cho hệ thống – tình cảm hoặc thể chất, nguyên nhân gốc rễ tóc sẽ được đẩy sớm vào trạng thái nghỉ ngơi. Những sợi lông ngày càng bị ảnh hưởng từ những chân tóc rụng. Trong một hoặc hai tháng, các nang tóc hoạt động trở lại và mới bắt đầu mọc tóc. Telogen effluvium có thể làm theo cảm xúc buồn bực, như là một cái chết trong gia đình hoặc căng thẳng sinh lý, chẳng hạn như sốt cao, đột ngột hoặc giảm cân quá mức, chế độ ăn kiêng cực đoan, thiếu hụt dinh dưỡng, phẫu thuật, hoặc rối loạn chuyển hóa. Tóc thường mọc trở lại một khi các điều kiện gây ra nó, sửa chữa nó, nhưng nó thường mất vài tháng.

+ Traction rụng tóc. Hairstyling hoặc kiểu tóc mà kéo tóc quá chặt gây rụng tóc kéo. Nếu kéo được dừng lại trước khi có sẹo của da đầu và tổn thương vĩnh viễn vào gốc, tóc thường mọc trở lại bình thường.

Phân loại

+ Phân loại theo hình thái

Rụng tóc không sẹo (non scaring alopecia)

Rụng tóc androgen di truyền (androgenetic alopecia).

Rụng tóc thành đám (alopecia areata).

Rụng tóc kết hợp bị bệnh toàn thân hoặc hệ thống.

Rụng tóc telogen (telogen effluvium).

Rụng tóc anagen (anagen effluvium).

Giang mai (syphilis).

Do tật nhổ tóc (trichotillomania).

Rụng tóc kết hợp với các hội chứng di truyền.

Rụng tóc có sẹo (scarring alopecia)

Khuyết tật di truyền hoặc phát triển.

Chẩn đoán chung

Một hoàn cảnh lịch sử y tế, gia đình lịch sử và khám thực thể có thể giúp chẩn đoán bệnh. Các mô hình và tốc độ rụng tóc, sự xuất hiện của sợi lông ở gần đó, và các triệu chứng đi kèm được xem là làm cho chẩn đoán.Cần phải làm sinh thiết da đầu để xác định kiểu rụng tóc và nguyên nhân của nó.

Triệu chứng lâm sàng

Rụng tóc thành từng đám, từng vùng, khu trú thành đám hình tròn, bầu dục, một hoặc nhiều đám, thường một vài đám kích thước vài cm đường kính, không có dấu hiệu viêm nào, không triệu chứng, da trơn nhẵn giống như sẹo, có thể thấy một số sợi tóc thanh mảnh, bạc màu như lông tơ, ở rìa đám có sợi gẫy ngắn và mập gọi là tóc dấu chấm than (exclamation point hairs).

Triệu chứng cơ năng : không đau, không ngứa.Rụng tóc ở vùng đầu, có thể rụng ở vùng râu cằm và vùng khác.

Chia thành các loại sau:

Rụng tóc thành đám (alopecia areata).

Rụng tóc thể rắn bò (alopecia ophiasis).

Rụng tóc toàn phần (alopecia totalis).Toàn bộ tóc vùng đầu hầu như bị rụng.

Rụng tóc toàn bộ (alopecia universalis).Rụng tóc vùng đầu, rụng cả lông mày, nách, mi, lông mu, lông tơ của cơ thể.

Biểu hiện ở móng: loạn dưỡng, đĩa móng có hàng trăm hố lõm nhỏ như"đê khâu""đồng đột".

Tiến triển: các đám ổn định nguyên như vậy, thường mọc lại một cách ngẫu nhiên sau vài tháng, có khi xuất hiện các đám mới trong khi các đám khác đang mọc lại. Bệnh cũng thường tái phát.

Nếu bệnh xuất hiện sau tuổi thiếu niên thì 80% sẽ mọc tóc lại và ít gặp rụng lông tóc toàn bộ (alopecia universalis).

Bệnh cũng thường tái phát.

Nếu có biến đổi móng và rụng tóc toàn phần (alopecia totalis) thì tiên lượng không tốt hoặc các đám liên kết thành từng dải ở vùng đỉnh, tiên lượng cũng không tốt.

Xét nghiệm lâm sàng

Các xét nghiệm có thể cần thiết nếu nguyên nhân không rõ ràng sau khi khám. Chúng bao gồm:

+ Kéo thử nghiệm. Hàng chục sợi lông nhẹ nhàng kéo ra để xem có bao nhiêu đi ra. Điều này giúp xác định các giai đoạn của quá trình phát tán và có thể giúp chẩn đoán hoặc loại trừ effluvium telogen.

+ Da scrapings. Các mẫu được lấy từ da hay từ một vài sợi tóc ngắt từ da đầu có thể giúp xác minh xem một nhiễm trùng gây ra rụng tóc.

+ Punch sinh thiết. Khi chẩn đoán là khó khăn để xác nhận, đặc biệt là trong trường hợp rụng tóc hoặc rụng tóc areata sẹo, bác sĩ có thể thực hiện sinh thiết punch. Trong thử nghiệm này, bác sĩ sử dụng một công cụ tròn để loại bỏ một phần nhỏ của lớp da sâu hơn.

+ Xét nghiệm sàng lọc các bệnh có liên quan. Bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm để xác định xem có một tình trạng y tế là nguyên nhân gây rụng tóc, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, bệnh tật tuyến giáp hay bệnh lupus. Bác sĩ cũng có thể đặt câu hỏi về các loại thuốc đang dùng. Đôi khi rụng tóc là một tác dụng phụ của thuốc nhất định, chẳng hạn như những người điều trị bệnh gút, viêm khớp, trầm cảm, bệnh tim và cao huyết áp.

+ Mô bệnh học da: Nang tóc giảm kích thước, thâm nhiễm lympho quanh mạch,thâm nhiễm lympho quanh nang lông ở tổn thương đang hoạt động.

Xét nghiệm tóc đồ (trichogram): các sợi tóc anagen loạn dưỡng tăng tỷ lệ tóc telogen tới 40% hoặc hơn (bình thường < 20%),các chân tóc (hair zoots) hình dùi cui, dấu chấm than

Có thể xảy ra trong qui trình cấy tóc .Biến chứng có thể liên quan quan đến qui trình cấy tóc và không giới hạn gồm:

Mọc tóc thành mảng: đôi khi sự phát triển của tóc mới được thay thế trông thành một mảng, đặc biệt nếu nó được thay ở gần khu vực thưa mỏng. Điều này có thể thường được điều chỉnh bởi một số phẫu thuật sau đó.

Chảy máu hoặc có sẹo rộng: Các kỹ thuật căng giãn da đầu có thể dẫn tới chảy máu hoặc có vết sẹo rộng.

Ghép hỏng: Thỉnh thoảng, các nang tóc được lấy ra ghép không thành công. Và phải làm lại

Nhiễm trùng: Không chỉ riêng với cấy tóc, với bất kỳ phẫu thuật nào khác, thì nguy cơ nhiễm trùng là rất cao.

+Chế độ ăn uống đủ chất: Chất đạm, chất khoáng và vitamin: Ảnh hưởng của dinh dưỡng đến mái tóc rất rõ rệt. Vitamin H (hay còn gọi là biotin H, vitamin B8), chất đạm, vitamin nhóm B và các chất khoáng có khả năng kích thích sự phát triển của tóc.

+Tránh tình trạng quá căng thẳng, stress mạnh. Hậu quả của stress không chỉ thể hiện ở hiện tượng rụng tóc mà còn làm xấu làn da, da hay bị sần, có đốm và mẩn ngứa.

+ Điều chỉnh các nội tiết tố: Đối với phụ nữ, tình trạng rụng tóc từng mảng thường liên quan đến sự tăng hoặc giảm nội tiết tố nam trong máu. Do ảnh hưởng của nội tiết tố mà chu kỳ phát triển của tóc bị giảm sút, chân tóc bị teo lại, không nâng nổi sợi tóc bình thường, làm rụng tóc. Sau đó, các sợi tóc mảnh hơn tiếp tục mọc lên ngày càng nhiều, những sợi tóc khỏe, cứng ngày càng giảm.

+ Dùng thuốc chống rụng tóc: Thuốc chống rụng tóc bổ sung các hoạt chất cần cho sự phát triển tóc ngay ở phần nuôi dưỡng da nằm dưới chân tóc. Phần lớn các thuốc chứa vitamin, chất khoáng và acid amin có hiệu quả cho các trường hợp chỉ bị rụng tóc nhẹ

+ Tránh các tác nhân gây rụng tóc: thuốc, hóa chất, nấm, tia bức xạ…

+ Cẩn thận trong khi chải tóc, nhất là phái nữ, nên chải từng chùm và chải ở phần đuôi trước vì chải mạnh nhiều lần và bắt đầu từ chỗ da đầu trước dễ làm đứt tóc và gây bệnh tóc chẻ (chải lược thưa trước rồi mới chải lược dày sau).

+ Giữ đầu sạch nhưng không nên gội đầu thường làm dễ rụng tóc (trung bình tuần 1-2 lần). Không nên dùng dầu gội đầu có nhiều chất kiềm làm tóc khô dễ rụng. Chọn dầu gội đầu thích hợp với tóc khô tóc nhờn, tóc bình thường, nên gội đầu bằng nước ấm cho tóc sạch và chân tóc được khỏe mạnh. Tối trước khi ngủ, chà xát da đầu 5-10 phút để máu huyết da đầu lưu thông nhiều nuôi chân tóc.

Theo Đông y, tóc có liên hệ với huyết, với tạng thận, vì theo Đông y tóc là phần dư ra của huyết. Tóc thường xuyên có sợi rụng và sợi mọc. Khi sợi rụng quá nhiều, sợi mọc ít không đủ bù, thì gọi là Rụng tóc.

Đầu tóc là một trong những tiêu chí đánh giá sự khoẻ mạnh và vẻ đẹp của con người. Đông y cho rằng sự sinh trưởng của lông tóc có liên quan mật thiết tới sự thịnh suy vận hành của kinh lạc khí huyết tạng phủ.(Tố vấn Thượng cổ thiên chân luận viết) Nữ tử 7 tuổi thận khí thịnh răng tóc đang phát triển, nam tử 9 tuổi thận khí thực răng tóc phát triển mạnh. Trong trạng thái sinh lí bình thường ở người trẻ tuổi tinh huyết thịnh vượng, lông tóc của con người đang trong quá trình sinh trưởng và phát triển, ở người già cơ thể hư nhược tinh huyết hư suy lông tóc khô dẫn đến rụng. Trên lâm sàng có rất nhiều bệnh cấp tính dẫn đến rụng tóc có thể rụng thành từng mảng từng bộ phận hay rụng toàn bộ.

Đông y gọi là Ban Thốc, Du Phong, Du Phong Độc, Mai Y Thốc, Quỷ Thỉ Đầu, Mao Bạt, Phát Lạc, Phát Đọa, Thoát Phát, Bạch Phát.

Sách ‘Ngoại Khoa Chính Tông’ viết: “Chứng Du phong, do huyết hư không theo khí vinh để dưỡng cơ phu…”

Cơ chế rụng tóc

Mỗi người có chừng 90.000 – 140.000 sợi tóc. Tóc sống từ 3-5 năm mới rụng. Mỗi tháng tóc mọc dài thêm vài cm, sau đó nghỉ 6 tháng. Trong giai đoạn ngưng nghỉ, sợi tóc có thể rụng. Một nang tóc có chu kỳ 2—25 sinh ra tóc mới. Như vậy, sau 25 lần sinh, mỗi lần 5 năm thì hơn 100 tuổi tóc vẫn còn đủ.

Mới nhìn thì có cảm giác tóc luôn mọc dài ra nhưng tóc có thời kỳ hoạt động và thời kỳ ngưng nghỉ. Thời kỳ mọc hoặc thời kỳ hoạt động kéo dài từ 2-6 năm. Vào bất cứ lúc nào, mái tóc cũng có khoảng 90% hoạt động, dài ra. Trong khi đó khoảng 10% ở vào thời kỳ nghỉ, kéo dài khoảng 2-3 tháng. Khi thời kỳ nghỉ chấm dứt, sợi tóc sẽ rụng đi và một sợi mới lại mọc lên.

Mỗi ngày dưới 50 sợi tóc rụng là bình thường. Theo Bs Diana Bihova, nhà nghiên cứu da liễu học, trong một nghiên cứu cá nhân ở Newyork cho rằng: một ngày rụng khoảng 10-100 sợi tóc là bình thường. Nếu trên 100 sợi mỗi ngày là dấu hiệu cần chú ý. Để tóc 2 ngày không gội, túm 10 sợi tóc chỗ thường rụng, kéo căng vừa phải, nếu trên 3 sợi rời ra là rụng có tính bệnh lý.

Do Thận Hư:

Thiên ‘Thượng Cổ Thiên Chân Luận’ (Tố Vấn 1) viết: “Con gái 7 tuổi thận khí thịnh, răng thay, tóc dài… Tuổi ngũ thất, mạch Dương minh bị suy, mặt bắt đầu nhăn, tóc bắt đầu rụng… Con trai 8 tuổi Thận khí thực, tóc dài, răng thay… Tuổi ngũ bát thận khí suy, tóc rụng, răng khô…”. Thận là tinh hoa của ngũ tạng, tinh hư không hóa sinh được âm huyết khiến cho lông tóc không được nuôi dưỡng gây nên rụng tóc hoặc tóc bạc sớm.

Do Phế Bị Tổn Hại:

Trương Trọng Cảnh viết: “Phế chủ da lông, Phế bại thì lông, tóc mất mầu, không nhuận, khô, biểu hiện bệnh ở Phế”. Phế ở phần trên cao, chủ về khí của toàn thân. Phế khí vượng thì sẽ giúp cho tân dịch, doanh huyết chuyển đi, bên trong thì nuôi dưỡng tạng phủ. Bên ngoài tưới ướt da lông và các khiếu. Nếu Phế bị tổn hại thì sẽ gây nên các biến chứng: tóc rụng, tóc khô hoặc tóc bạc…

Do Huyết Ứ:

Sách ‘Huyết Chứng Luận’ (Ứ Huyết): viết: “Nếu huyết bị ly kinh, huyết không thể nuôi dưỡng toàn thân… sẽ gây nên huyết ứ ở thượng tiêu hoặc tóc rụng”. Sách ‘Y Lâm Cải Thác’ viết: “Tóc rụng (Thoát lạc) đa số các sách cho rằng do huyết bị tổn thương, không biết rằng da thịt ở bên ngoài có huyết ứ, làm ngăn trở huyết lạc, huyết mới không nuôi dưỡng được tóc thì tóc phải rụng”. Huyết ứ ở lỗ chân lông, kinh khí không thông, huyết mới không rót vào chân tóc thì sẽ gây nên tóc rụng..

Do Huyết Nhiệt:

Sách ‘Nho Môn Sự Thân’ viết: “Tuổi trẻ bị rụng tóc sớm là dohuyết bị quá nhiệt. Người xưa chỉ biết tóc là phần dư của huyết, huyết suy thì tóc sẽ rụng, không biết rằng nếu huyết nhiệt thì tóc không mọc được.. tạng Can, thuộc Mộc, nếu hỏa nhiều, thủy ít, mộc không sinh được, mộc không được nuôi dưỡng, hỏa bốc lên đầu, gây nên viêm. Chứng nhiệt bệnh ra mồ hôi, tóc thường bị rụng, có thể do hàn được sao?”. Huyết là phần tinh vi của thủy cốc tạo nên để nuôi dưỡng toàn thân, nếu ăn những thức ăn cay nóng quá, thức ăn nướng hoặc tinh thần uất ức hóa thành hỏa hoặc tuổi trẻ khí huyết bị tổn hao, Can mộc hóa hỏa làm tổn hại âm huyết hoặc huyết nhiệt sinh phong, phong nhiệt theo khí đưa lên đầu, chân tóc không được âm huyết nuôi dưỡng, tóc sẽ rụng hoặc khô đi hoặc bị bạc sớm.

Do Huyết Hư:

Sách ‘Chư Bệnh Nguyên Hậu Luận’ viết: “Mạch Xung Nhâm là biển của huyết, biệt lạc của nó đi lên môi, miệng. Nếu huyết thịnh thì nó sẽ nuôi dưỡng râu tóc, vì thế tóc râu tươi tốt. Nếu huyết khí suy yếu, kinh mạch hư kiệt, không được vinh nhuận tóc sẽ bị rụng”. Doanh huyết hư tổn, mạch Xung Nhâm suy thì tóc sẽ khô, không nhuận hoặc héo úa, tóc mọc ít, hoặc rụng.

Do Thất Tinh:

Sách ‘Kim Quỹ Yếu Lược’ viết: “Người bị thất tinh, bụng dưới đau cấp, âm đầu bị hàn, hoa mắt, tóc rụng, mạch cực hư, Khổng, do thanh cốc, vong huyết, thất tinh”. Ý nói người bị thất tinh, người nam tinh tiết ra nhiều quá, hoặc tinh cung, huyết hải bị hao tổn, trống rỗng, dương khí theo tinh tiết ra ngoài sẽ gây nên hoa mắt, tóc rụng.

Do Hư:

Sách ‘Chư Bệnh Nguyên Hậu Luận’ viết: “Người ta nếu có phong tà ở đầu, bên ngoài bị hư yếu thì sẽ bị rụng tóc, cơ nhục khô héo, giống như tơ sợi, như mỡ bóng, không ngứa, vì vậy gọi là Quỷ Tiễn Đầu”. Da đầu trống, hư, ngoại phong thừa cơ xâm nhập vào làm cho chân tóc bị rỗng, không được nuôi dưỡng gây nên rụng tóc. +Do Thấp Nhiệt: Sách ‘Lâm Chứng Chỉ Nam’ viết: “Thấp tà xâm nhập vào bên trong, do uống rượu, trà, ăn thức ăn sống lạnh, béo ngọt”. Cho thấy ăn thức ăn béo ngọt nhiều quá làm tổn thương Tỳ Vị, thấp nhiệt uẩn kết bên trong theo đường kinh bốc lên nung đốt râu tóc, thấm vào chân tóc, gây nên tóc nhờn, tóc mọc ít, rụng tóc. + Do Suy Yếu Từ Trong Thai: Người xưa cho rằng thai vào tháng thứ 7 trở đi, tóc mọc dài. Vì vậy, lúc thụ thai mà tạng phủ suy yếu, thai khí kém thì thận khí cũng yếu, tóc mọc kém hoặc ít, hoặc khô héo. Sách ‘Lan Đài Quỹ Phạn – Tiểu Nhi’ viết: “Tóc lâu không mọc, mọc thì không đen, là dấu hiệu thai suy yếu”.

Huyết nhiệt sinh phong:

Triệu chứng: Đột nhiên tóc rụng từng mảng lớn, da đầu ngứa, vùng da đầu nóng, tâm phiền, hoảng hốt, phiền táo không yên, lưỡi đỏ sậm, rêu lưỡi ít, mạch Tế, Sác.

Điều trị: Lương huyết, tức phong, dưỡng âm, hộ phát.

Bài thuốc: Dùng bài Tứ vật thang hợp với Lục vị địa hoàng hoàn gia giảm

Huyết ứ:

Triệu chứng: Tóc rụng, trước tiên thấy đầu đau hoặc da đầu đau, lúc đầu rụng từng vùng, sau đó rụng toàn đầu, đêm ngủ hay mơ, phiền nhiệt khó ngủ, răng lung lay, lưỡi đỏ tối hoặc có vết ứ huyết, rêu lưỡi ít, mạch Trầm Sáp.

Điều trị: Thông khiếu, hoạt huyết.

Bài thuốc: Dùng bài Thông khiếu hoạt huyết thang gia giảm

Khí huyết hư:

Triệu chứng: Sau khi bệnh nặng, sau khi sinh, tóc bị rụng, nhiều ít không nhất định, da đầu mềm, môi trắng xanh, sợ sệt, hơi thở ngắn, tiếng nói nhẹ, đầu váng, thích ngủ, mệt mỏi, không có sức, lưỡi đỏ nhạt, rêu lưỡi trắng nhạt, mạch tế nhược.

Điều trị: Ích khí bổ huyết.

Bài thuốc: Dùng bài Bát Trân Thang gia vị

Can thận bất túc:

Triệu chứng: Bình thường tóc vốn bị vàng hoặc trắng, thường gặp nơi người 40 tuổi trở lên, tóc rụng đều từng vùng thành mảng lớn, nếu nặng thì rụng cả lông mày, lông nách, lông mu cho đến lỗ chân lông cũng bị rụng, da mặt trắng bệch, tay chân lạnh, sợ lạnh, đầu váng, tai ù, lưng đau, gối mỏi, quy đầu lạnh, lưỡi đỏ sậm có vết nứt, ít hoặc không có rêu, mạch Trầm Tế không lực.

Điều trị: Tư Can, ích Thận.

Bài thuốc: Dùng bài Thất Bảo Mỹ Nhiệm Đơn gia giảm

Hà thủ ô, Câu kỷ tử, Thỏ ty tử, Đương quy đều 15g, Nữ trinh tử, Hắc chi ma, Hồ đào nhục, Ngưu tất đều 12g, Hoàng tinh, Tang thầm tử, Viễn chí, Thạch xương bồ đều 10g.

Sinh Phát Hoàn (Bì Phu Bệnh Trung Y Chẩn Liệu Học):

Đảng sâm, Bạch truật, Thục địa, Bá tử nhân đều 45g, Hà thủ ô, Thỏ ty tử đều 30g, Phục linh 15g, Xuyên khung, Cam thảo đều 6g. Tán nhuyễn, trộn với mật làm hoàn, mỗi hoàn nặng 9g. Mỗi lần uống 1 hoàn, ngày 3 lần.

Trắc Bá Hoàn (Bì Phu Bệnh Trung Y Chẩn Liệu Học):

Trắc bá diệp 120g, Đương quy 60g. Tán nhuyễn, trộn với mật làm hoàn, mỗi hoàn nặng 9g. Mỗi lần uống 1 hoàn, ngày 2 lần.

Nhất Ma Nhị Chí Hoàn (Bì Phu Bệnh Trung Y Chẩn Liệu Học):

Hắc chi ma 30g, Nữ trinh tử, Hạn liên thảo, Hà thủ ô (chế), Câu kỷ tử đều 10g, Sinh địa, Thục địa đều 15g, Hoàng tinh 20g. Sắc uống.

Ích Thận Vinh Phát Hoàn (Bì Phu Bệnh Trung Y Chẩn Liệu Học):

Thục địa 240g, Hà thủ ô (chế) 160g, Bổ cốt chỉ, Thỏ ty tử, Cốt toái bổ, Phúc bồn tử, Hắc hồ ma, Toàn đương quy, Bạch truật (sao), Phục linh đều 120g, Nhục thung dung, Hoàng kỳ (chích), Hoàng tinh (chế), Đảng sâm đều 180g, Câu kỷ tử 150g, Ngũ vị tử 90g, Xuyên khung, Chích cam thảo đều 60g. tán bột, trộn với mật và nước làm thành viên, to bằng hạt đậu. Mỗi lần uống 10g, ngày 2-3 lần, với nước, trước bữa ăn.

Sinh Phát Ẩm (Trung Quốc Trung Y Bí Phương Đại Toàn):

Hà thủ ô (chế), Tang thầm tử, Thỏ ty tử, Đan sâm, Hoàng kỳ (sống) đều 15g, Bổ cốt chỉ, Sinh địa, Đảng sâm đều 12g, Xuyên khung (tẩy rượu) 3g, Hắc chi ma 24g, Đương quy 9g. Sắc uống.TD: Tư bổ Can Thận, dưỡng huyết, sinh tinh. Trị tóc rụng.Đã trị 357 ca. khỏi hoàn toàn 298, hiệu quả ít 14, có hiệu quả 19, không hiệu quả 26. Đạt tỉ lệ 97,27%.

Tân Chế Sinh Phát Thang (Thiên Gia Diệu Phương, q Hạ):

Hà thủ ô (chế) 24g,Thục địa, Trắc bá diệp, Hoàng tinh đều 15g, Câu kỷ tử, Bổ cốt chỉ đều 12g, Đương quy, Bạch thược đều 9g, Đại táo 5 trái. Sắc uống.TD: Bổ thận tinh, ích can huyết. Trị tóc rụng.Đã trị 10 ca đều có kết quả. Uống hơn 20 thang, tóc hết rụng. Uống liên tục 1 tháng, tóc mới lại mọc.

Phục Phương Hắc Đậu Thang (Thiên Gia Diệu Phương, q Hạ):

Bổ cốt chỉ, Bạch tiên bì đều 12g, Hắc đại đậu (sao), Hà thủ ô (chế) đều 30g, Thục địa, Hoàng tinh, Khổ sâm phiến, Hoàng kỳ (sống) đều 15g, Thuyền thoái, Trần bì, Cam thảo đều 6g, Bạch truật, Phòng phong đều 10g. Sắc uống.TD: Dưỡng huyết khứ phong. Trị tóc rụng.Đã trị 3 ca, uống 60 thang, khỏi hẳn.

Quy Tinh Sinh Phát Thang (Quảng Tây Trung Y Dược 1986, 5):

Đương quy, Hoàng tinh, Trắc bá diệp, Chử thực tử đều 15g, Đại hồ ma, Hồ đào nhục đều 20g, Đông trùng hạ thảo 10g. Sắc uống.TD: Tư bổ Can Thận, dưỡng huyết nhuận táo. Trị tóc rụng. Đã trị 75 ca, khỏi 50, có chuyển biến 21, không hiệu quả 4. đạt tỉ lệ 94,67%. Uống thuốc 35-150

Bạch Thục Sinh Phát Thang (Tân trung Y 1988, 12):

Bạch thược, Sinh địa đều 12-15g, Hà thủ ô 10-20g, Thiên ma, Thỏ ty tử, Đương quy, Mạch môn, Thiên môn đều 10-12g. Sắc uống. TD: Tư bổ Can Thận, dưỡng huyết, sinh phát (tóc). Trị tóc rụng. Đã trị 10 ca, khỏi 7, hiệu quả ít 2, ngưng trị liệu giữa chừng 1. Đạt kết 90%.

Ô Phát Tán (Quảng Tây Trung Y Dược) 1986, 2):

Hà thủ ô, Hắc chi ma đều 305g. Tán nhuyễn. Mỗi lần uống 10g, này hai lần. Dùng đường đỏ nấu lấy nước uống thuốc. TD: Tư âm dưỡng huyết, làm đen tóc. Trị trẻ tuổi mà tóc rụng.Đã trị 8 ca, uống 2-10 tháng, tóc bạc chuyển thành đen.

Tảo Bạch Thang (Liễu Châu – Chu Vân Hồng Kinh Nghiệm Phương):

Hạn liên thảo, Phục linh, Hợp hoan bì (sao vàng), Cát cánh đều 4g, Thục địa, Trần bì, Táo nhân (sao), Huyền sâm đều 5g, Nhục thung dung, Hoàng kỳ (sống), Bổ cốt chỉ đều 6g, Tang thầm tử, Trắc bá diệp đều 8g, Thương truật 10g, Hoàng tinh, Đan sâm đều 7g, Đăng tâm thảo, Nhân sâm đều 2g, Khổ sâm 9g, Sa sâm, Thiên long thảo (tươi) đều 11g, Xa tiền thảo (tươi) 15g. Sắc uống liên tục 30-50 thang. TD: Bổ Can dưỡng huyết, ôn Thận ích tinh, thanh tiết Phế nhiệt, ích khí sinh huyết. Trị đầu bạc trước 50 tuổi. Đã trị 3568 ca, đạt tỉ lệ 96%. Uống nửa tháng, tóc trắng biến thành đen.

+ Huyết nhiệt: Phong trì, Huyết hải, Túc tam lý

+ Huyết ứ: Thái xung, Nội quan xuyên Ngoại quan, Tam âm giao, Cách du.

+ Huyết hư: Can du, Thận du, Túc tam lý.

+ Can Thận bất túc: Thận du, Can du, Thái khê, Huyết hải, Tam âm giao (Bì Phu Bệnh Trung Y Chẩn Liệu Học).

Chọn huyệt theo kinh: chủ yếu dùng Túc tam lý, Tam âm giao. Phối hợp với Đầu duy, Túc lâm khấp, Hiệp khê, Côn lôn, Thái xung, Thái khê. (Bì Phu Bệnh Trung Y Chẩn Liệu Học).

Dùng huyệt theo kinh nghiệm: Huyệt chính là Phòng lão (sau Bá hội 1 thốn), Kiện não dưới Phong trì 0,5 thốn). Phối hợp, ngứa nhiều thêm Đại chùy; Đầu bóng như dầu mỡ thêm Thượng tinh; Tóc rụng ở hai bên đầu thêm Đầu duy (Bì Phu Bệnh Trung Y Chẩn Liệu Học).Cách châm: Thực thì tả, hư thì bổ. Châm đắc khí lưu kim 30 phút, vê kim khoảng 3-5 lần. 2 ngày châm một lần. 10 ngày là một liệu trình.

Nhĩ Châm: Chọn huyệt Phế, Thận, Thần môn, Giao cảm, Nội tiết, Tỳ. Châm lưu kim 30 phút. Vê kim 5-6 lần. Hai ngày châm một lần. 10 ngày là một liệu trình.

Phác đồ điều trị cho mỗi trường hợp rụng tóc sẽ được các bác sĩ da liễu xác định dựa trên:

Tuổi của bạn, sức khỏe tổng quát, và tiền sử bản thân.

Mức độ của tình trạng trên

Khả năng dung nạp các thuốc cụ thể, các quy trình và các biện pháp trị liệu.

Tiến triển của bệnh

Nguyện vọng hay điều kiện thực hiện điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ

+ Không có thuốc đặc trị, khó đánh giá tiên lượng vì nhiều khi ngẫu nhiên tóc mọc lại.

+ Tâm lý liệu pháp, trợ giúp tâm lý của thầy thuốc là cần thiết, cần giải giải thích là loại rụng tóc này hầu hết sẽ mọc lại.

+ Vitamin B, C, A. Bepanthen.

+ An thần.

+ Bôi mỡ corticoid về ban đêm.

+ Corticosteroid tiêm trong tổn thương : Triamcinolon acétonide 3,5 mg/ml, tháng một lần.

+ Corticoids uống thường làm mọc tóc : Cần chú ý tác dụng phụ và khi ngừng một thời gian bệnh có thể tái phát

+ Cyclosporin: uống làm mọc tóc, khi ngừng thuốc bệnh dễ tái phát.

+ PUVA trị liệu (quang hoá trị liệu).

+ Trị liệu miễn dịch tại chỗ dùng DNCB, nhưng gây viêm da tiếp xúc dị ứng tại chỗ, sưng hạch lân cận

+ Có thể bôi minoxidil , finasteride

Phẫu thuật thay tóc

Sự quan tâm tới thay thế tóc đã tăng đáng kể trong một vài năm qua. Có một số kỹ thuật thay tóc đang được sử dụng, mặc dù phẫu thuật thay tóc không thể là cứu cánh cho những người hói hoàn toàn. Những người đủ điều kiện để thực hiện phẫu thuật thay tóc là những người phần sau gáy và hai bên mang tai, tóc vẫn phát triển bình thường. Tóc sẽ được lấy từ vùng này để thực hiện ghép trên vùng trước trán và chỏm.

Có 4 phương pháp thay tóc cơ bản gồm:

+ Cấy tóc: Trong cấy tóc, bác sĩ phẫu thuật cắt những vùng da có chân tóc nhỏ ở phía sau gáy hoặc hai bên mang tai, và ghép vào vùng tóc hói, vùng thưa mỏng lộ trắng da đầu.

+ Kéo giãn mô: trong quá trình này, một thiết bị gọi là làm giãn mô được đặt bên dưới vùng da đầu còn nhiều nang tóc khỏe mạnh, nhưng nằm sát ngay vùng bị hói. Sau một vài tuần, thiết bị kéo giãn mô có thể làm da tạo ra các tế bào da mới. Lúc đó lại tiếp tục thực hiện với các vùng da đầu khỏe mạnh gần sát vùng bị hói khác.

+Phẫu thuật Flap: Phẫu thuật này phù hợp để phủ các vùng hói rộng. Trong quá trình này một phần bị hói được cắt bỏ và vùng da có nang tóc khỏe mạnh được thay thế vào chỗ hói. Trong khi vẫn gắn một đầu với nguồn cung cấp máu ban đầu của nó. + Giãn da đầu: kỹ thuật này được thực hiện để phủ kín các vùng bị hói ở đỉnh và sau gáy. Kỹ thuật này đòi hỏi phải cắt bỏ vùng da đầu bị hói và thay bằng vùng da có nang tóc, được kéo căng để phủ kín vùng hói.

+ Tránh các tác nhân gây rụng tóc: thuốc, hóa chất, nấm, tia bức xạ…

+ Cẩn thận trong khi chải tóc, nhất là phái nữ, nên chải từng chùm và chải ở phần đuôi trước vì chải mạnh nhiều lần và bắt đầu từ chỗ da đầu trước dễ làm đứt tóc và gây bệnh tóc chẻ (chải lược thưa trước rồi mới chải lược dày sau).

+ Giữ đầu sạch nhưng không nên gội đầu thường làm dễ rụng tóc (trung bình tuần 1-2 lần). Không nên dùng dầu gội đầu có nhiều chất kiềm làm tóc khô dễ rụng. Chọn dầu gội đầu thích hợp với tóc khô tóc nhờn, tóc bình thường, nên gội đầu bằng nước ấm cho tóc sạch và chân tóc được khỏe mạnh. Tối trước khi ngủ, chà xát da đầu 5-10 phút để máu huyết da đầu lưu

Một vài kinh nghiệm chăm sóc tóc dưới đây sẽ giúp mái tóc của bạn luôn mềm mượt và chắc khỏe trong suốt mùa đông.

1. Gội đầu nhẹ nhàng

Hãy lựa chọn dầu gội dịu nhẹ nhưng phải phù hợp với tóc bạn. Khi gội, không nên gãi đầu quá mạnh. Mạnh tay “kì cọ” da đầu chỉ kích thích gàu tăng lên còn chân tóc ngày càng yếu đi mà thôi.

Rụng tóc có rất nhiều nguyên nhân: do stress, phụ nữ sinh con, ăn uống thiếu chất, do rượu bia thuốc lá và đôi khi là do dầu gội đầu không hợp. Muốn trị rụng tóc thì phải tìm hiểu nguyên nhân trước khi điều trị. Nhưng muốn tránh rụng tóc thì chỉ cần ghi nhớ một số mẹo sau:

1./ Một là tuyệt đối không nên để mồ hôi và dầu đọng trên da đầu quá lâu. Nếu tóc dầu, bạn cần gội thường xuyên. Nếu tóc khô, bạn cần gội 2 lần một tuần. Sau khi tập thể dục, hãy gội đầu bằng dầu gội ít tạo bọt và lau khô tóc.

Tuổi chưa cao mà tóc rụng nhiều và bạc sớm thì cần phải nuôi tóc khỏe trở lại bằng cách làm bổ can, bổ thận, dưỡng huyết.

Y học cổ truyền quan niệm tóc là phần thừa của huyết. Những người đầy đủ huyết dịch thì tóc sẽ khỏe, không bị gãy, rụng hoặc bạc sớm. Trái lại, khi bị huyết hư (thiếu máu), sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển và sức khỏe của tóc.

Tôi 23 tuổi, tóc mỏng, yếu và hay bị rụng. Trước kia tóc của tôi cũng dày, nhưng mấy năm gần đây thì rụng rất nhiều. Mong chuyên mục tự vấn giúp cách hạn chế tóc rụng và làm cho chúng được khỏe hơn. Xin cảm ơn. (Hồng Trang)

Trên đầu của mỗi người trung bình có khoảng hơn 100.000 sợi tóc và chúng đều trải qua các thời kỳ: sinh trưởng, ngừng sinh trưởng và rụng. Thời kỳ sinh trưởng kéo dài 2 – 6 năm. Tốc độ sinh trưởng của tóc khoảng 1 cm mỗi tháng. Tiếp theo là thời kỳ ngừng sinh trưởng kéo dài khoảng 2 – 3 tháng, tóc không mọc dài ra và cũng không rụng đi.

Các bài thuốc với người bị rụng tóc

Huyệt vị chữa rụng tóc

rụng tóc

Cảm tưởng của ông Nguyễn Văn Tầng

Cảm tưởng của anh Nguyễn Trung Kiên

Cảm tưởng của ông Nguyễn Thụ Túy 1977

Hội Chứng Bệnh - Điều Trị Bệnh

Động tác giúp giảm di chứng ở đường hô hấp do hậu COVID 19