Tên thường gọi: sinh khương, gừng
Tên khoa học: Zingiber officinale (Willd.) Roscoe
Tên dược: Rhizoma zingiberis Recens.
Tên thực vật: Zingiber officinale Willd. Rosc.
Tên Trung văn: 生姜 SHENGJIANG
Tên Anh văn: Fresh Ginger, Common Ginger, Gingerrace,Ginger juice
Tên La tinh: Zingiber officinale Rosc.
Họ khoa học: họ Gừng (Zingiberaceae).
(Mô tả, hình ảnh cây gừng, phân bố, thu hái, chế biến, thành phần hóa học, tác dụng dược lý)
Mô tả cây gừng
Cây gừng không chỉ là một gia vị quen thuộc trong các món ăn của người Việt Nam mà nó còn được biết đến là một vị thuốc nam quý. Dạng cây thảo cao tới 1m. Thân rễ nạc và phân nhánh xoè ra như hình bàn tay gần như trên cùng một mặt phẳng, màu vàng, có mùi thơm. Lá mọc so le, không cuống hình mác, có gân giữa hơi trắng nhạt khi vò có mùi thơm. Cán hoa dài cỡ 20cm, mang cụm hoa hình bông, gồm nhiều hoa mọc sít nhau. Hoa có tràng hoa màu vàng xanh, có thuỳ gần bằng nhau nhọn. Cánh môi ngắn hơn các thuỳ của tràng, màu tía với những chấm vàng. Nhị hoa màu tím. Quả mọng.
Phân bố
Gừng là loại cây gia vị cổ điển được trồng ở nhiều nước trong vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, từ Đông Á đến Đông Nam Á và Nam Á. Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản là những nước trồng Gừng nhiều nhất thế giới. Ở Việt Nam, cây được trồng ở khắp các địa phương, từ vùng núi cao đến đồng bằng và ngoài các hải đảo.
Việt nam có khoảng 11 loài, trong nhân dân hiện nay có nhiều loại: gừng trâu có thân to, củ to thường để làm mứt, có nhiều ở các vùng núi thấp; gừng gié có thân và củ đều nhỏ nhưng rất thơm. Cây ưa ẩm, ưa sáng. Cây trồng thường có hoa năm thứ 2. Chưa thấy cây có quả và hạt. Gừng trồng sau 1 năm nếu không thu hoạch sẽ có hiện tượng tàn lụi (phần trên mặt đất) qua đông. Thời gian sinh trưởng mạnh của cây trùng với mùa hè-thu nóng và ẩm. Gừng tái sinh dễ dàng bằng những đoạn thân rễ có nhú mầm, có thể trồng quanh năm nhưng tốt nhất vào mùa xuân. Ra hoa vào mùa hạ và mùa thu.
Bộ phận dùng và chế
Thân rễ đào vào tháng 9-10.
Loại bỏ rễ xơ, rửa sạch, cắt thành lát và nghiền để chiết nước hoặc lột vỏ để sử dụng.
Dùng tươi là sinh khương, phơi hoặc sấy khô là can khương. Còn dùng tiêu khương (gừng khô thái lát dày, sao sém vàng, đang nóng, vẩy vào ít nước, đậy kín, để nguội); bào khương (gừng khô đã bào chế); thán khương (gừng khô thái lát dày, sao cháy đen tồn tính).
Thành phần hóa học
Gừng chứa 2-3% tinh dầu với thành phần chủ yếu là các hợp chất hydrocarbon sesquiterpenic: β-zingiberen (35%), ar-curcumenen (17%), β-farnesen (10%) và một lượng nhỏ các hợp chất alcol monoterpenic như geraniol, linalol, borneol.
Nhựa dầu chứa 20-25% tinh dầu và 20-30% các chất cay. Thành phần chủ yếu của nhóm chất cay là zingeron, shogaol và zingerol, trong đó gingerol chiếm tỷ lệ cao nhất.
Ngoài ra, trong tinh dầu Gừng còn chứa α-camphen, β-phelandren, eucalyptol và các gingerol.
Tác dụng dược lý
Cineol trong Gừng có tác dụng kích thích khi sử dụng tại chỗ và có tác dụng diệt khuẩn trên nhiều vi khuẩn.
Sinh khương có thể xúc tiến phân tiết dịch tiêu hóa, bảo hộ niêm mạc bao tử, có tác dụng chống lóet, bảo hộ gan, lợi mật, chống viêm, giải nhiệt, chống khuẩn, giảm đau, chống ói. Chất chiết cồn của nó có thể hưng phấn trung khu vận động mạch máu, trung khu hô hấp, tim. Người bình thường nhai Sinh khương, có thể tăng huyết áp.
Dịch ngâm nước Sinh khương có tác dụng sát trùng bất đồng trình độ đối với trực khuẩn thương hàn, vi khuẩn phẩy hoắc lọan, khuẩn nấm T.violaceum, trùng roi âm đạo, và có tác dụng ngăn ngừa trùng hút máu nở trứng và têu diệt trùng hút máu (Trung dược học).
(Tính vị, quy kinh, công dụng, liều dùng)
Tính vị: Gừng có vị cay, tính ấm
Một số sách có viết:
– Trung dược học: Cay, ấm.
– Biêt lục: Vị cay, hơi ấm.
– Thiên kim thực trị: Không độc.
– Y học khải nguyên: Tính ấm, vị ngọt cay.
– Y lâm tỏan yếu: Ổi khương, cay đắng, đại nhiệt.
– Bản thảo tái tân: Ổi khương, vị cay, tính ấm bình, không độc.
Qui kinh: phế, tỳ và vị.
Theo một số loại sách viết:
– Trung dược học: Vào kinh Phế, Tỳ, Vị.
– Lôi Công bào chế dược tính giải: Vào 4 kinh Phế, Tâm, Tỳ, Vị.
– Bản thảo hối ngôn: Vào các kinh Tỳ, Phế, Trường, Vị.
– Bản thảo kinh giải: Vào kinh Đởm, Can, Phế.
Công dụng
Làm thuốc và Dùng làm gia vị chế biến các món ăn
– Tăng tiết mồ hôi và giải biểu.
– Làm ấm tỳ và vị và giảm nôn
– Làm ấm phế và giảm ho.
– Giải độc Bán hạ, Nam tinh và cua cá, thịt chim thú.
Chỉ định và phối hợp:
– Hội chứng phong hàn ngoại cảnh biểu hiện như nghiến răng, sốt, đau đầu và nghẹt mũi: Dùng sinh khương để tăng cường chức năng tiết mồ hôi.
– Nôn do hàn ở vị: Sinh khương thường dùng phối hợp với bán hạ.
– Nôn do nhiệt ở vị: Dùng phối hợp sinh khương với trúc nhự và hoàng liên.
Giới thiệu một số loại sách có ghi chép về công dụng của gừng
– Bản kinh: Khử mùi hôi, thông thần minh.
– Biêt lục: Chủ thương hàn đau đầu nghẹt mũi, ho nghịch thượng khí.
– Đào Hoằng Cảnh: Qui ngũ tạng, trừ đàm hạ khí, ngừng nôn mửa, trừ phong thấp hàn nhiệt.
– Dược tính luận: Chủ đàm thủy khí đầy, hạ khí; sống và khô đều trị ho, trị thời bệnh, cầm nôn ăn không xuống. Sinh khương với Bán hạ chủ dưới tâm cấp đau, nếu bên trong nhiệt không thể ăn, giã nước hòa mật uống vậy. Lại dùng nước của nó với Hạnh nhân làm thang sắc , hạ tất cả kết khí thực, ôm ngăn tâm ngực, khí nóng lạnh.
– Thiên kim thực trị: Thông mồ hôi, trừ khí hôi ở trên mạng ngực.
– Thực liệu bản thảo: Trừ tráng nhiệt, trị chuyển gân, tâm đầy. Ngừng nghịch, tan phiền muộn, khai vị khí.
– Bản thảo thập di: Nước giải độc dược, phá huyết điều trung, hết lạnh trừ đàm, khai vị.
– Trân châu nang: Ích Tỳ Vị, tán phong hàn.
– Y học khải nguyên: Ôn trung khứ thấp. Chế độc Bán hạ, Hậu phác.
– Nhật dụng bản thảo: Trị thương hàn, thương phong, đau đầu, chín khiếu không lợi. Nhập Phế khai vị, trừ hàn khí trong bụng, gỉai hôi uế. Giải độc các nấm.
– Cương mục: Dùng sống phát tán, dùng chín hòa trung, giải trúng độc ăn lòai chim hoang thành hầu tý; ngâm nước điểm mắt đỏ, giã nước nấu với Hòang minh giao, dán đau phong thấp.
– Bản thảo tòng tân: Nước gừng khai đàm, trị ế cách phản vị, cứu bạo tốt (đột nhiên chết), trị hôi nách, xoa tai đông. Ổi khương, hòa trung cầm ói.
– Hội ước y kính: Ổi khương, trị Vị lạnh, tiêu chảy, nuốt chua.
– Hiện đại thực dụng Trung dược: Trị trường sán thống có hiệu quả.
Liều dùng:
Liều ttường dùng 3-10g. Có thể dùng kết hợp cùng với các vị thuốc khác, hoặc dùng riêng một mình. (dạng sắc uống)
Trị cảm mạo phong hàn:
Sinh khương 5 lát, Tử tô diệp 1 lượng. Sắc nước uống.
(Bản thảo hối ngôn)
Trị ho đàm lạnh:
Sanh khương 2 lượng, Dương đường (đường kẹo mạch nha) 1 lượng. Nước 3 chén, sắc còn nửa chén, ấm và thong thả uống.
(Bản thảo hối ngôn)
Trị hoắc lọan tâm bụng trướng đau, phiền đầy ngắn hơi, chưa được thổ hạ:
Sinh khương 1 cân. Cắt, dùng nước 7 thăng, nấu lấy 2 thăng, phân làm 3 lần uống.
(Trửu hậu phương)
Trị trúng khí hôn quyết, cũng có đàm bế:
Sinh khương 5 chỉ, Trần bì, Bán hạ, Mộc hương đều 1, 5 chỉ, Cam thảo 8 phân. Sắc nước uống, lúc uống thêm đồng tiện (nước tiểu bé trai) 1 chén.
(Bản thảo hối ngôn)
Trị rét lạnh thời hành:
Sinh khương 4 lượng, Bạch truật 2 lượng, Thảo quả nhân 1 lượng. Nước 5 chén to, sắc đến 2 chén, lúc chưa phát uống sớm.
(Bản thảo hối ngôn)
Trị đầu hói:
Sinh khương giã nát, làm nóng, đắp lên đầu, độ 2, 3 lần.
(Quý Châu Trung y nghiệm phương)
Trị trăm lọai trùng vào tai:
Nước gừng chút ít nhỏ vậy.
(Dị giản phương)
Trị đái dầm ở trẻ nhỏ
Gừng tươi 30g, Bào phụ tử 6g, Bổ cốt chi 12g, đắp rốn, điều trị 25 ca trẻ con đái dầm, đều thu hiệu quả tốt.
(Tạp chí Trung y Triết Giang, 1984，（2）：Phong Tam)
Phòng say xe
Giã nhỏ gừng tươi một lượng vừa đủ, đắp bên ngoài huyệt nội quan, dùng vải quấn chặt khi đi xe có tác dụng phòng ngừa say xe.
(Y học đại chúng, 1980,（9）：7)
Chữa bỏng lửa nước
Lấy Gừng tươi ép nước dùng ngòai, điều trị vết thương bỏng lửa nước, bất luận mụt nước đã vỡ, chưa vỡ đều có hiệu quả.
(Tân Trung y, 1984,（2）：22)
Chữa chai cứng sau khi tiêm vào mông
Gừng tươi mới bỏ vỏ, cắt thành miếng mỏng 1 ~ 2 mm, đắp ngòai trực tiếp vào chổ kết cứng (xơ cứng), mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 1 ~ 2 giờ đồng hồ, phối hợp điều trị vật lý, điều trị 30 ca kết cứng sau khi tiêm vào mông, thu được hiệu quả điều trị khá tốt.
(Phép điều trị dân gian Trung Quốc, 2001, 9(2):63)
Chữa ngoại cảm, bụng trướng đầy, nôn mửa, ho.
Gừng tươi rửa sạch, giã nhỏ, ngâm với rượu trắng, mỗi ngày dùng 2-5ml xoa vào bụng.
Dùng trị ho
Dùng gừng phối hợp với Chanh quả, củ Sả, mỗi thứ 10g, thái nhỏ ngâm với 5g muối và xirô đơn (vừa đủ 100ml) trong 3 ngày rồi dùng vải vắt kiệt lấy nước, đựng trong lọ kín. Dùng uống trị ho, ngày 2 lần, mỗi lần 1-2 thìa canh. Trẻ em dùng bằng nửa liều người lớn.
Chữa lạnh chân tay, cước chân tay vào mùa đông
Rễ lá lốt, gừng tươi đun nước ngâm chân, có thể cho thêm ít muối khi ngâm.
Dùng trà gừng cho trường hợp bị tụt huyết áp
Gừng tươi cạo vỏ, rửa sạch, xay nhuyễn, đem nấu với đường kính. Cho vào lọ thủy tinh dùng dần. Khi bị tụt huyết áp, cảm lạnh có thể pha với nước ấm để uống.
Kiêng kỵ:
Không dùng vị thuốc này khi âm suy kìm vượng nhiệt bên trong.
Sinh khương trợ hỏa thương âm, cho nên người nhiệt thịnh và âm hư nội nhiệt kỵ uống. (Trung dược học)
Ăn gừng lâu, tích nhiệt mắt bệnh. Phàm người bệnh trĩ ăn nhiều kiêm rượu, lập tức phát bệnh nhanh. Người ung nhọt ăn nhiều thì sinh ác nhục. (Sách cương mục)
Uống lâu tổn âm thương mắt, âm hư nội nhiệt, âm hư ho thổ huyết, biểu hư có nhiệt ra mồ hôi, tự ra mồ hôi, đổ mồ hôi trộm, tạng độc hạ huyết, do nhiệt nôn lợm, đau bụng hỏa nhiệt, theo phép đều kiêng vậy.(Bản thảo kinh sơ)
Nội nhiệt âm hư, mắt đỏ bệnh hầu, đau nhọt chứng huyết, ói ỉa có hỏa, thử nhiệt thời chứng, nhiệt hao (hen) đại suyễn, thai sản sa trướng và sau thời bệnh, sau sa đậu đều kị vậy. (Tùy tức cư ẩm thực phổ)
Bệnh nhân huyết áp cao không nên dùng gừng (vì gừng có tác dụng làm tăng huyết áp)
Trước thực trạng thuốc đông dược kém chất lượng, nguồn gốc không rõ ràng,… xuất hiện tràn lan trên thị trường, làm ảnh hưởng tới hiệu quả điều trị cũng như ảnh hưởng tới sức khỏe của bệnh nhân. Việc lựa chọn những địa chỉ uy tín để mua thuốc đông dược là rất quan trọng và cần thiết. Vậy khách hàng có thể mua vị thuốc SINH KHƯƠNG ở đâu?
SINH KHƯƠNG là vị thuốc nam quý, được sử dụng rộng rãi trong YHCT. Hiện tại hầu hết các cửa hàng thuốc đông dược, phòng khám đông y, phòng chẩn trị YHCT… đều có bán vị thuốc này. Tuy nhiên người mua nên chọn những địa chỉ có uy tín, đảm bảo chất lượng, có giấy phép hoạt động để mua được vị thuốc đạt chất lượng.
Với mong muốn bệnh nhân được sử dụng những loại dược liệu đúng, chất lượng tốt, phòng khám Đông y Nguyễn Hữu Toàn không chỉ là đia chỉ khám chữa bệnh tin cậy, uy tín chất lượng mà còn cung cấp cho khách hàng những vị thuốc đông y (thuốc nam, thuốc bắc) đúng, chuẩn, đạt chất lượng cao. Các vị thuốc có trong tiêu chuẩn Dược điển Việt Nam đều được nghành y tế kiểm nghiệm đạt chất lượng tiêu chuẩn.
Sinh khương (gừng tươi) có bán tại hầu hết các chợ và siêu thị. Phòng khám Đông y Nguyễn Hữu Toàn chỉ bán vị thuốc can khương (gừng khô) đã qua bào chế.
Vị thuốc Can khương được bán tại Phòng khám là thuốc đã được bào chế theo
Giá bán vị thuốc can khương tại Phòng khám Đông y Nguyễn Hữu Toàn: 190.000đ/1kg
Tùy theo thời điểm giá bán có thể thay đổi.
+ Khách hàng có thể mua trực tiếp tại địa chỉ phòng khám:
Tag: cay sinh khuong, vi thuoc sinh khuong, cong dung sinh khuong, Hinh anh cay sinh khuong, Tac dung sinh khuong, Thuoc nam
baithuocnambacviet.com Tổng hợp
*************************
