Đa số do tình chí uất kết, đờm khí ngưng trệ ở họng gây nên.
Chứng trạng chung: Họng không sưng nhưng khi nuốt vào có cảm giác như có vật gì vương vướng, giống hình hạt mơ (ô mai – mai hạch), khạc không ra, nuốt không xuống.
Sách ‘Xích Thủy Huyền Châu – Yết Hầu) viết: “ Chứng Mai hạch khí, trong họng như có vật cứng”.
Sách ‘Cổ Kim Y Giám’ (mục Mai Hạch Khí) viết: “Chứng mai hạch khí, trong họng bị vướng, khạc không ra, nuốt không xuống, giống như hình hạt Ô mai”.
Nữ giới 30 – 50 tuổi dễ mắc bệnh hơn.
Trên lâm sàng thường gặp hai loại sau:
Can khí uất trệ
Triệu chứng: Tự cảm thấy trong họng như có vật gì lạ hoặc có cái gì vướng, khạc không ra, nuốt không xuống, tinh thần uất ức, không ăn uống được, ngực đầy, hông sườn đầy trướng, mỗi khi tức giận thì bệnh khó chịu hơn, lúc nhẹ, lúc nặng, lưỡi đỏ nhạt, rêu lưỡi trắng nhạt, mạch Huyền. Kiểm tra vùng họng không thấy có gì khác thường.
Điều trị: Sơ Can, hành khí, giải uất.
Phương thuốc: Dùng bài Việt Cúc Bảo Hòa Hoàn gia vị
Xuyên khung | 8 | Sơn chi | 2 | X truật | 12 | ||
Thần khúc | 12 | Hương phụ | 12 | Sài hồ | Bạch thược | ||
Hương phụ |
Can uất tỳ hư
Triệu chứng: Tự cảm thấy trong họng có vật gì vướng, tinh thần uất ức, hay tức giận, suy nghĩ, gầy ốm đi, kinh nguyệt không đều, lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng nhạt, mạch Huyền Tiểu, có lực. Kiểm tra họng không có gì bất thường.
Điều trị: Sơ Can, giải uất, lý khí, kiện Tỳ.
Phương thuốc: Dùng bài Tiêu Dao Tán gia vị hợp bán hạ hậu phác thang
Sài hồ | 12 | Bạch truật | 12 | Bạch thược | 12 | ||
Qui đầu | 12 | Trần Bì | 8 | Trích thảo | 6 | Sinh khương | 12 |
Bạc hà | 8 | Bạch linh | 12 | Bán hạ | 8-16 | Hậu phác | 8-12 |
Tô nghạnh | 6-12 |
Âm hư
Triệu chứng: Bệnh nhân có cảm giác có đờm vướng họng, tim đập nhanh hồi hộp, đôi khi có cơn khó thở miệng ríu họng khô, người gầy hai gò má đỏ, lưỡi đỏ ít rêu, mạch tế vô lực
Sài hồ | 20 | Hoàng cầm | 12 | Thiên môn | 16 | ||
Mạch môn | 16 | Sa sâm | 16 | Đan sâm | 12 | Sinh địa | 12 |
Bạch linh | 12 | Hậu phác | 15 | Cam thảo | 6 |
**************************************